تصرف عدوانی چیست؟
همانطور كه از احاديث و روايات مشخص است دین اسلام اهميت زيادي به حفظ مال اشخاص داده است. در قانون اساسي و قوانين حقوقى و كيفرى كه مبتنى بر احكام دين اسلام است، توجه به حفظ و احترام به مال اشخاص مكرر ذكر شده است. همچنین قوانين مختلفى در اين خصوص به تصويب رسيده است. این قوانین جهت اجرا به دستگاه‌هاى اجرايي و قوه قضاييه ابلاغ شده است.
با توجه به اهميت اين موضوع، در قوانين كيفري تصرف مال ديگرى، با عنوان مجرمانه تصرف عدوانی جرم تلقى شده و براى مجرم پس از اثبات اتهام وارده مجازات تعيين مى‌شود.
تصرف عدوانی عبارت است از تصاحب مال غير منقول ديگرى بدون رضايت متصرف قبلي يا مالك آن
در اينجا دو نكته حائز اهميت است. اولاً مال بايد غير منقول باشد. مانند زمين، خانه، باغ، مغازه و… ثانیا ملاك فقط مالك بودن نيست. اگر شما مستاجر ملكى باشيد و شخصى به زور و بدون رضايت شما ملك را تصرف نمايد، از نظر حقوقى تصرف عدوانی اتفاق افتاده است. اساساً سابقه تصرف، ملاك رسيدگى مي‌باشد.
تصرف عدوانى چیست؟
تصرف عدوانی حقوقى يا كيفرى
از بررسی قوانين موجود مشخص مي‌شود تصرف عدوانی هم به عنوان يك دعواى حقوقى قابل طرح است و هم به عنوان يه جرم كيفري قابل تعقيب است. قانونگذار در ماده ١٥٨ قانون آيين دادرسي مدنى تصرف عدوانی را تعریف کرده است. از طرفى طبق مواد ٦٩٠ تا ٦٩٣ قانون مجازات اسلامى، تصرف عدوانی جرم تلقى شده و با طرح شكايت قابل تعقيب است.
در جنبه حقوقى براى اثبات این مورد بايد سه ركن به اثبات برسد كه عبارتند از؛
- سبق تصرف خواهان: يعنى ثابت شود خواهان سابقه تصرف داشته است. در قانون جديد مدت زمان تصرف ملاك نيست.
- لحوق تصرف خوانده: یعنى مال غير منقول همچنان در تصرف خوانده باشد.
- عدوانى بودن تصرف خوانده: يعنى تصرف بدون رضايت خواهان يا بدون حكم مرجع قضايي باشد.
اما در جنبه كيفرى تصرف عدوانی ، مي‌بايستى سه عنصر قانونى، مادي و معنوى جرم حادث شود.
- عنصر قانونى جرم در این مورد مواد ٦٩٠ تا ٦٩٣ قانون مجازات اسلامى هستند.
- عنصر مادى جرم در تصرف عدوانی ؛ در اختيار گرفتن مال غير منقول ديگرى به قصد استفاده به نفع خود است .
- عنصر معنوى این جرم عبارت است از قصد اضرار به ديگرى با سوء نيت
حال بايد دانست تفاوت دعوى تصرف عدوانی (دعوى حقوقى) با جرم تصرف عدوانی (شكايت كيفرى) در چيست و در زمان طرح اين موضوع كدام مسير را بايد انتخاب كرد. تفاوت عمده تصرف عدوانی حقوقى و كيفرى در مالكيت مال غير منقول است. در جنبه حقوقى مالكيت مطرح نيست. صرفاً با اثبات سبق تصرف مي‌توان دعواى اعاده تصرف را مطرح كرد. اما در جنبه كيفرى، مدعى بايد مالكيت خود را اثبات کند. سپس طرح شكايت و درخواست رسيدگى نمايد.
تصرف عدوانی حقوقى يا كيفرى
مجازات جرم تصرفی که عدوانى باشد
برای جرم تصرف عدوانی در قانون مجازات‌های در نظر گرفته شده است. در ادامه به بررسی مجازات این جرم از جنبه حقوقی و جنبه کیفری می‌پردازیم. در جنبه كيفرى پس از اثبات مالكيت و اثبات وقوع جرم، مجرم از يك ماه تا يكسال محكوم به حبس مى‌شود. مضافاً بر اينكه دادگاه حكم به رفع تصرف صادر مي‌كند.
در جنبه حقوقى، پس از اثبات سبق تصرف خواهان و عدوانى بودن تصرف خوانده، دادگاه حكم به رفع تصرف و جبران خسارت (در صورتى كه جبران خسارت هم خواسته خواهان باشد) صادر مي‌كند.
از نظر دادگاه صالح به رسیدگی دعوای تصرفی که عدوانی است باید گفت؛ دادگاه عمومی، صلاحیت رسیدگی به این دعوا را دارد. حال ممکن است این پرسش مطرح شود که کدام دادگاه عمومی صالح است؟ در پاسخ به این سوال باید گفت؛ همان دادگاهی که این مال در حوزه آن واقع شده است، صالح به رسیدگی می‌باشد.
قبل از هر اقدامی با وکیل متخصص ملکی مشورت کنید.
